نیلوفر جامهبزرگی: یک روز که از خواب بیدار میشوید تا مثل روزهای دیگر کارهایتان را انجام دهید، دنیا دور سرتان میچرخد و تعادلتان به هم میخورد. شاید اولین راهحلی که برای کنترل شرایط به ذهنتان برسد، نوشیدن یک لیوان دوغ شور باشد اما تنها چند دقیقه بعد از مصرف آن، سرگیجه بیشتر میشود. سرگیجه ممکن است به علل مختلفی ایجاد شده باشد اما مشکلاتی که گوش داخلی را درگیر میکنند، یکی از علل شایع گیجی و سرگیجه هستند. دکترمحمد افضلزاده، متخصص گوش، حلق و بینی در این مطلب به شما میگوید سرگیجه شما ناشی از مشکلات گوش داخلیتان است یا مشکل دیگری سلامت شما را تهدید میکند و خود را به شکل سرگیجههای آزاردهنده نشان میدهد.
بچرخ تا بچرخیم
شایعترین سرگیجه، سرگیجهای است که به علت آسیب گوش داخلی ایجاد میشود که سرگیجه چرخشی نام دارد. اگر دنیا دور سرتان به صورت دورانی میچرخد یا هنگامی که در تختخواب هستید احساس سرگیجه میکنید، احتمال دارد به سرگیجه چرخشی مبتلا شده باشید. سرگیجه چرخشی با تهوع و استفراغ همراه است و ممکن است، چند دقیقه تا چند روز طول بکشد و مدام تکرار شود. افرادی که این سرگیجه را دارند علائمشان با چرخاندن سر تشدید میشود و گاهی چنان سرگیجهها زیاد میشود که ممکن است تعادلشان را هم از دست بدهند که در این حالت بهتر است با آغاز سرگیجه بنشینند تا آسیبی نبینند. تحرک رسوباتی که از داخل دیواره مجاری گوش در مایع داخل گوش آزاد میشود، علت به وجود آمدن این سرگیجههاست اما چون عاملش در گوش است، دلیل نمیشود که حتما شنواییتان هم دچار اختلال شده باشد. سرگیجه چرخشی تاثیری در شنوایی شما ندارد و گوشهایتان همچنان تیز میماند.
سرتان گیج نرود!
شما هم در خطرید؟
برای دچار شدن به این مشکل، شما و مادر و حتی مادربزرگتان به یک اندازه در معرض خطر قرار دارید. به عبارت دیگر برخلاف تصور بعضی افراد، بالا رفتن سن در این بیماری تاثیر زیادی ندارد اما افرادی که در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی قرار دارند بیشتر به این بیماری دچار میشوند پس در هر سنی که هستید، در صورت دیدن نشانهها با یک متخصص مشورت کنید.
با مانورحرکتی درمان شوید
اگر سرگیجه چرخشی دارید به احتمال زیاد تنها با انجام یکبار مانور حرکتی از شر این سرگیجهها خلاص میشوید. ۸۰ تا ۹۰ درصد بیماران با انجام این مانور بهبود پیدا میکنند. مانور حرکتی Repositioning یک شیوه درمانی است که درواقع نوعی ورزش خاص محسوب میشود. مانور توسط پزشک در مطب انجام میشود. انجام این حرکات تنها دو تا سه دقیقه طول میکشد. با انجام این حرکات سلولهایی که در گوشتان جابهجاشدهاند سر جای اولیهشان بازمیگردند. بعد از انجام این حرکات سر باید تا 24ساعت، بالاتر از شانهها باشد و هنگام خواب هم از بالش بلند استفاده شود.
شاید گوشتان عفونت کرده باشد
اگر جوان هستید و سرگیجه دارید، ممکن است به عفونت ویروسی مبتلا شده باشید. درواقع مایع درونی گوش شما عفونت کرده است. این عفونت بیشتر در فصل پاییز و زمستان اتفاق میافتد. عفونت گوش میانی شما پیشرفت کرده و به گوش داخلی رسیده است و التهابات گوش داخلی موجب سرگیجه شده و تعادلتان را بر هم زده است. اگر این سرگیجهها حاد شود، ممکن است عصب داخلی گوش را درگیر کند که در این حالت بهتر است عمل جراحی صورت بگیرد تا اوضاع بدتر نشده و آسیبی به مغزتان وارد نشود. بیماریهای خودایمنی هم مانند بیماریهای عفونی ممکن است باعث سرگیجه شوند. اگر هم میانسال هستید، بهتر است برای تشخیص دقیق سرگیجهتان« امآرآی» انجام دهید.
گوشتان وزوز هم میکند؟
اگر علاوه بر سرگیجه گوشتان وزوز میکند و شنواییتان هم کم شده است، ممکن است به سرگیجه «منیر» مبتلا شده باشید. در منیر، ترشح مایع داخل گوش افزایش مییابد و فشار در گوش داخلی ایجاد میشود. منیر بیشتر در خانمهای مسن شیوع دارد. این بیماری با شرح حال نزد پزشک تشخیص داده میشود و ممکن است نیاز به انجام تست شنوایی باشد. منیر با کاهش شنوایی همراه است. افرادی که به این بیماری مبتلا شدهاند، سرگیجههایی را به صورت دورانی تجربه میکنند.
منیر معمولا یک گوش را درگیر میکند و ممکن است چند روز طول بکشد. گاهی هم ممکن است، ادامه پیدا کرده و زندگی فرد را مختل کند و باعث از کارافتادگی شخص شود. علت این بیماری ربطی به خونتان ندارد و دیابت هم علت به وجود آمدن آن نیست اما در بیماران خودایمنی شیوع بیشتری دارد. اگر سرگیجه بهبود پیدا نکرد، مرحله بعدی تزریق جنتامایسین است که سیستم تعادلی را کلا از بین میبرند. دکمپرسیون هم شیوه درمانی است که با برداشتن استخوانهای داخل گوش، فشار داخل گوش کم میشود. اگر هم این سرگیجهها خیلی شدید باشد و با درمانها بهبود پیدا نکند، مرحله آخر جراحی است که این درمان، شنوایی را هم از بین میبرد.
ماشینزده شدهاید؟
اگر در مسافرت با خودرو یا هنگامی که در کشتی و قایق هستید، سرتان گیج میرود، دچار نوعی سرگیجه هستید که خیلیها آن را تجربه میکنند. این سرگیجه به علت جابهجایی مایع درون گوشتان به دلیل حرکت مردمک چشمتان بدون حرکت بدنتان و ارسال پیامهای نادرست از وضعیت تعادلیتان به مغز ایجاد میشود و در نهایت این تداخل حسگرهای متفاوت، باعث تهوع میشود. اولین نشانه دریازدگی خوابآلودگی است.
دریازدگی ممکن است با حالت تهوع یا خشکی دهان نیز همراه باشد. برای پیشگیری قبل از سفر مایعات کافی بنوشید. در زمان مسافرت با ماشین روی صندلی عقب بنشینید. اگر هم سفر دریایی دارید، روی عرشه کشتی نروید و به دریا هم نگاه نکنید. در قسمت مرکزی کشتی حرکات کمتری وجود د ارد. کتاب خواندن حین سفر را هم فراموش کنید. اگر هم تجربه بدی از دریازدگی دارید، میتوانید شب قبل از سفر از داروی ضد سرگیجه استفاه کنید و غذایتان سبک و کمچرب باشد. اگر هم دریازده شدید دراز بکشید و مایعات کمتری بنوشید.
میگرن دارید؟
سردردهای میگرنی هم ممکن است باعث سرگیجهتان شود که با درمان میگرن سرگیجهتان خوب میشود. ممکن است میگرن روی گوشتان هم اثر گذاشته باشد. سرگیجه میگرنی معمولا با سردرد همراه است. این نوع از سرگیجه هم ناشی از به هم خوردن تعادل گوش میانی یا عملکرد نادرست گرههای مغزی است. اگر سرگیجه با اختلال بینایی و تهوع همراه باشد به احتمال زیاد ناشی از میگرن است که با درمان آن، سرگیجه هم بهبود پیدا میکند. در سرگیجههایی با علت میگرن، ممکن است حساسیت به صدا و نور هم وجود داشته باشد که علت اصلی آن ملانتونین است.
سرتان گیج نرود!
داروها هم ممکن است مقصر باشند
مصرف برخی داروها هم ممکن است باعث سرگیجه شود. محتویات برخی از داروهای ضدتشنج، داروهای مدرو داروهای ضد فشار خون ممکن است باعث سرگیجه شوند پس اگر برای درمان سرگیجه به مطب پزشک میروید فهرست داروهایتان را هم با خودتان ببرید. در مراحل اولیه درمان سرگیجه پزشک آنتیهیستامین تجویز میکند.
چه بخوریم و چه نخوریم؟
محققان میگویند
شاید در ابتدای ابتلا به این مشکل، آن را با پایین بودن فشار خون اشتباه بگیرید و برای رها شدن از درد سراغ خوراکیهای شور بروید اما خوردن این خوراکیها یکی از بزرگترین اشتباهاتی است که میتوانید انجام دهید. برای اینکه زودتر از شر این سردردها خلاص شوید، رژیم غذایی کمنمک داشته باشید و از مواد غذایی مدر استفاده کنید. مصرف غذاهای پرچرب و روغنی هم میتواند به تشدید سرگیجههایتان منجر شود با این وجود بهترین کمکی که میتوانید به خودتان بکنید، خوردن غذاهای کمنمک و حتی بینمک است.
علاوه بر نظر کارشناس که رژیم غذایی فاقد نمک و چربی را توصیه میکند، تحقیقاتی در مورد اینکه مواد غذایی خاص میتوانند در کاهش سرگیجه و وزوز گوش تاثیر بگذارند، وجود دارد. مواد غذایی که کلسترول بالا دارند و قهوه و تنباکو سرگیجه شما را بدتر میکند. مواد غذایی شور فشار خونتان را بیشتر میکند و در نهایت باعث بدتر شدن سرگیجهتان میشود. اما تنها چنین خوراکیهایی نیستند که حال شما را بدتر میکنند. اگر بهخاطر مشکلات گوش میانی دچار سرگیجه شدهاید، سیگار نکشید و غذاهای پرادویه هم مصرف نکنید. تحقیقات حاکی از این است که ویتامین B6 و B12 هم باعث کاهش وزوز گوش در بیماری منیر میشود. ویتامین B12 بیشتر در میوهها، تخممرغ، مواد لبنی و موز وجود دارد و کمبود این ویتامین میتواند منجر به مشکلاتی در گوش داخلی و ایجاد صدای وزوز گوش شود. برای دریافت این ویتامین از روغن ماهی، سبزیجات فیبردار استفاده کنید و تا میتوانید زردآلو و طالبی بخورید.