افرادی که از هیپرتانسیون یا پر فشاری خون رنج می برند باید نکاتی را رعایت کنند زیرا بیماری فشار خون بسیار خطرناک است که بالا یا پایین شدن چندان خوب نیست.
نیروی فشاری وارده به دیواره سرخرگها (با ورود خون بداخل سرخرگها در اثر پمپاژ قلب)، فشارخون نامیده میشود. بعبارتی دیگر فشار خون یعنی فشاری که خون در هر انقباض عضله قلب به دیواره سرخرگها وارد میکند .بیماری پرفشاری خون قاتل خاموش نامیده میشود، زیرا بی‌سروصدا و بدون علامت شخص مبتلا را به مرگ و پایان زندگی نزدیک میکند و اگر پرفشاری خون در مراحل اولیه کنترل نشود، نه‌‌تنها فعالیت دستگاه قلب و عروق، بلکه سایراعضای بدن نیزدچار مشکل میشود.فشار خون دارای یک میزان ماکزیموم (فشار خون سیستولی) و یک میزان مینیموم (فشار خون دیاستولی)می‌باشد. در هنگام تعیین و گزارش فشار خون هر دو میزان باید ذکر شود. این میزانها بیشتر بر حسب میلیمتر جیوه (در عوام سانتیمتر جیوه) گزارش میشود. گزارش فشار خون بصورت عدد کسری است که صورت آن فشار خون سیستولی یا ماکزیمم و مخرج آن فشار خون دیاستولی یا مینیمم می‌باشد.مثل ۸۰/۱۲۰دو عامل درمیزان فشارخون اثر میگذارند: ۱) نیرویی انقباضی قلب ۲) مقاومت سرخرگهای در مقابل جریان خون. سرخرگچه های سالم(بدون آترواسکلروز) دارای دیواره ارتجاعی میباشند و هنگامیکه خون بداخل آنها پمپ میشود، براحتی تحت کشش قرار میگیرند. پس زمانی که قلب خون بیشتری را پمپ میکند (به عنوان مثال در هنگام ورزش) بسیاری از سرخرگچه ها به اندازه کافی گشاد میشوند تا خود را با افزایش جریان خون تطبیق دهند. سرخرگهای سالم فاقد هرگونهرسوب و انسداد هستند و اجازه جریان آزاد خون را میدهند. هنگامی که بواسطه آترواسکلروز سرخرگهای بزرگ ، قابلیت ارتجاع و الاستیسه طبیعی خود را از دست بدهند و یا عروق کوچک باریک شوند، فشار خون بالا می رود.
عوامل خطر ابتلا به فشار خون بالا(هیپرتانسیون):
اکثر افراد مبتلا به فشارخون بالا (۹۰ تا ۹۵ درصد آنها) ، مبتلا به نوعی از هیپرتانسیون تحت عنوان نوع اولیه هستند که به این مفهوم است که علت یا علل فشارخون بالا در این افراد مربوط به پدیده های اولیه عروقی است. در نوع ثانویه فشارخون بالا بدلیل وجود یک مشکل زمینه ای مانند اختلال عروق کلیوی( تنگ شدن سرخرگ کلیوی )، بیماری بافت کلیوی یا اختلال در تولید هورمونهای مترشحه (بیماری غددآدرنال یا تیروئید) رخ می دهد. وگاهی نیز بعضی داروها مثل داروهایی که برای درمان آرتریت و یا افسردگی استفاده میشود یا برخی مسکن ها علت هستند.عوامل شناخته شده ای وجود دارند که خطر ابتلا به فشارخون بالا نوع اولیه را افزایش میدهند اگر یک یا تعداد بیشتری از این عوامل خطر وجود داشته باشد فرد در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران قرار دارد .
• جنس مرد: تا سن ۶۰ سالگی، مردان در مقایسه با زنان به احتمال بیشتری دچار فشارخون بالا میشوند، البته پس از ۶۰ سالگی زنان در معرض خطر بیشتری هستند. احتمالا آسیب دیدن برخی سلولهای کلیوی مهمترین علت ابتلا به فشار خون در افراد مسن می‌باشد. بهترین راه برای جلوگیری آسیب دیدن سلولهای کلیوی با افزایش سن، اصلاح رژیم غذایی و استفاده از میوه‌ها و سبزیجات و دانه‌های کامل غلات و حبوبات و جلوگیری از افزایش وزن می‌باشد.
•سن: به طور عمومی احتمال ابتلا به فشارخون بالا با افزایش سن بیشتر میشود. درمردان پس از ۳۵ سالگی و زنان پس از یائسگی، احتمال ابتلا به فشارخون بالا افزایش می یابد ولی ابتلا به فشارخون بالا یک روند حتمی در فرآیند سالمندی نبوده و برخی از افراد هرگز دچار آن نمیشوند اما حدود دو سوم افراد بالای ۶۵ سال دچار فشار خون بالا هستند .
• نژاد: سیاهپوستان بیش از سفیدپوستان مبتلا به فشارخون بالا میگردند. همچنین شدت بیماری در سیاهپوستان بیشتر بوده و به شکل زودرستری نیز رخ میدهد.
• سابقه خانوادگی: اگر والدین یا برادر و خواهر و یا عمو،عمه،خاله و دایی مبتلا به فشارخون بالا باشند، احتمال ابتلا به فشارخون بالا بیشتر خواهد شد.
• اضافه وزن و چاقی:
• عدم فعالیت جسمانی: شیوه زندگی غیرفعال و بدون تحرک سبب افزایش احتمال ابتلا به فشارخون بالا و اضافه وزن میشود، با افزایش وزن ، فشارخون باز هم بیشتر میشود
• نمک و رژیم غذایی ناسالم: رژیم حاوی مقادیر اندک میوه و سبزیجات یا دارای مقادیر زیاد چربی، سبب افزایش خطر ابتلا به فشارخون بالا میشود. بسیاری از افراد مبتلا به فشارخون بالا به نمک حساس هستند و مصرف زیاد نمک، فشارخون را در اکثر افراد بالا میبرد.
• مصرف مشروبات الکلی: سوء مصرف منظم الکل ممکن است فشارخون را بطور قابل توجهی افزایش دهد.
• برخی داروها: داروهای استروییدی، بعضی از انواع داروهای مهارکننده اشتها، ضد احتقانها ( دکونژستانت‌ها) درداروهای ضد سرماخوردگی ونیز برخی از مکملهای غذایی ممکن است فشارخون را افزایش دهند. قرصهای ضد حاملگی هم میتوانند سبب افزایش فشارخون در برخی از زنان شوند.
فشار خون بالا در زنان :
در حدود نیمی از افراد مبتلا به فشارخون بالا ، زنان میباشند. با افزایش سن و پس از یائسگی ، خطر ایجاد فشارخون بالا در زنان نسبت به مردان افزایش بیشتری مییابد. بجز علل معمول مشترک با مردان چند علت اختصاصی در زنان باید مد نظر باشد. مثلا یک زن در طول دوران باروری ممکن است دچار فشارخون بالا شود. در برخی از زنان استفاده از قرصهای ضدبارداری ممکن است سبب افزایش فشارخون شود.فشارخون حاملگی: بعضی از زنان در دوران بارداری دچار پرفشاری خون میشوند که ممکن است پس از تولد کودکشان باقی بماند. این وضعیت «فشار خون بارداری» (gestational hypertension) نامیده میشود.فشارخون بالا در طول حاملگی در ۴ تا ۸ درصد حاملگیها رخ میدهد. این حالت در زنان مبتلا به فشارخون بالای طولانی مدت یا دیابت شایعتر است.اگر سابقه ابتلا به فشارخون حاملگی یا مسمومیت بارداری را داشته باشید، شما به احتمال بیشتری در طول زندگی خود دچار افزایش فشارخون یا سایر مشکلات قلبی عروقی خواهید شد. پزشک حتماً باید از این سابقه پزشکی شما آگاه باشد.فشارخون حاملگی ممکن است سبب حالتی تحت عنوان پره اکلامپسی یا اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) شود که هم برای مادر و هم برای جنین کشنده است. علائم مهم مسمومیت حاملگی ، فشار خون بالا و دفع پروتئین از ادرار است. سایر علائم عبارت‌اند از: سردردهای مکرر، تاری دید، حساسیت به نور، و درد شکم. این علائم ممکن است همراه بیماریهای دیگر و حتی در یک بارداری طبیعی نیز ظاهر شود. مراجعه مرتب به پزشک کمک میکند تا با اندازه‌گیری فشار خون و سطح پروتئین ادرار مسمومیت بارداری به‌سرعت تشخیص داده شود.زنانی که پیش از بارداری پرفشاری خون مزمن داشته‌اند؛ زنانی که در بارداری قبلی دچار پرفشاری خون یا مسمومیت بارداری شده‌اند؛ زنان چاق؛ زنان باردار بالای ۴۰ سال و زیر ۲۰ سال؛ و زنان مبتلا به دیابت، بیماریهای کلیوی، آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلرودرمی (بیماریهای مزمن و عودکننده اتوایمیون) در مقایسه با سایر زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به مسمومیت بارداری هستند. بنابراین،اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید و قصد دارید حامله شوید ، حتماً با پزشک یا مراقب بهداشت خود مشورت کنید. مراقبتهای قبل از زایمان برای شما بسیار مفید است:۱٫ مطمئن شوید فشار خونتان تحت کنترل است. تغییر شیوه زندگی با کاهش دادن نمک مصرفی، انجام دادن مرتب تمرینات ورزشی و کاهش وزن، درصورتی‌که اضافه وزن دارید، مفید است۲٫ اگر از داروهای پایین‌آورنده فشار خون استفاده میکنید، از پزشکتان بپرسید که چه تغییری در مقدار و نوع داروها باید بدهید و اگر باردار هستید: به‌طور مرتب برای کنترل و مراقبتهای پیش از زایمان به متخصص زنان یا ماما مراجعه کنید. از مصرف الکل و سیگار بپرهیزید. درصورتی‌که قصد استفاده از هر نوع دارویی را به هر منظور دارید، با پزشک مشورت کنید.با پزشک همکاری کنید تا بتوانید پیش از حاملگی و در طول آن فشارخون خود را کنترل نمایید. مراقبتهای دوران بارداری بسیار مهم هستند. بسیاری از زنان مبتلا به فشارخون بالا، فرزندان سالمی را بدنیا میآورند. اگر از داروهای ضدفشارخون استفاده میکنید با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید که آیا میتوانید مصرف داروها را در طول دوران بارداری ادامه دهید. هرچند برخی داروهای ضدفشارخون مانند مهارکنندههای ARB, ACE در دوران حاملگی نباید مصرف شوند، ولی هیچگاه بدون مشورت با پزشک داروی خود را قطع نکنید.فشارخون ناشی ازهورمون درمانی/ قرص های ضدبارداری : در بیشتر زنان معمولا استفاده از هورمون درمانی( به قصد درمانی یا در طی یائسگی) باعث افزایش فشارخون نمیشود اما فشارخون در برخی از زنان افزایش مییابد. استروژن موجود در قرصهای ضد بارداری یا در روند هورمون‌درمانی ممکن است بر فشار خون تأثیر بگذارد. گاه در افرادی که از قرصهای ضد بارداری استفاده می‌کنند مقدار مختصری پرفشاری خون مشاهده میشود. اگر این اتفاق افتاد می‌توان از پزشک کسب تکلیف کرد. سن ۳۵ سال و بالاتر، مدت مصرف طولانی داروی هورمونی، و کشیدن سیگار خطر ابتلا به پرفشاری خون را در زنانی که قرصهای ضد بارداری مصرف می‌کنند افزایش میدهد. پس لازم است که پزشک قبل از شروع هورمون درمانی یا داروهای ضدبارداری خوراکی ، فشارخون شما را اندازه گیری نموده و در طول هورمون درمانی نیز مرتبا آنرا کنترل نماید. شروع داروهای ضدبارداری خوراکی و هورمون درمانی درافراد با فشارخون بالا ممنوع است.اگر به پرفشاری خون مبتلایید، با پزشکتان مشورت کنید تا روش دیگری را برای جلوگیری از بارداری (به‌غیر از قرص) به شما پیشنهاد کند.پس از یائسگی : زنان پس از یائسگی با احتمال بیشتری به فشارخون بالا مبتلا میشوند. پس بعد از یائسگی نیاز به مراقبتهای اضافه تری دارید. در این دوران بطور منظم فشارخون خود را کنترل کنید.
منبع: قلب
