اسپونديلوز سرويكال یکی از بيماري هاي شايع جراحي اعصاب مي باشد. همانند ستون مهره ها، مفاصل در ستون فقرات گردنی می تواند دژنره شده و منجر به ورم مفاصل در گردن شود. افزایش سن یکی از اصلی ترین دلایل بروز این عارضه است. علل متعددي در ايجاد علائم نورولوژیک و پيشرفت اسپوندیلوز سرویکال مؤثرند. در این مطلب به بررسی اسپونديلوز سرويكال خواهیم پرداخت.
علائم و نشانه هاي اسپونديلوز سرويكال
سندرم هاي شايع بالینی:
روندهاي پاتولوژيك در اسپوندیلوز سرويكال با درجات متفاوتي از علائم، از حالت بدون علامت تا ضايعات بالقوه كشنده متفاوت است.
سندرم هاي باليني شایع به چهار دسته عمده تقسيم مي شوند:
1- سندرم مهره سرويكال (Vertebral syndrome)
2- سندرم درد راديكولر
3- ميلوپاتي
4- نارسايي ورتبروبازيلر
شایع ترین شکایات بیماران
1) درد گردن:
اسپونديلوز سرويكال يك بيماري دژنراتيو شايع در جوامع صنعتي است و حدود 80 -50% مردم حداقل يك اپي زود درد گردن با يا بدون اجزاي راديكولر را در سال تجربه مي كنند. در مورد درد گردن خالص، رسپتورهاي موضعي در آنولوس، ليگامان ها و فاست ها گیرنده پیام هستند ولی در مواردی که راديكولوپاتي وجود دارد، پيام nociceptive از ريشه عصبي و گانگليون ملتهب آغاز مي شود.
در مشکلات آرتروپاتیک گردن، تحريك مكانيكال، مثل ناپايداري و كمپرشن همراه با فاكتورهاي نوروژنيك، شيميايي و التهابي، رسپتورهاي موضعي را حساس می کنند.
درد گردن، هميشه خود بخود محدود شونده نيست و در حدود يك سوم بيماران بحالت مزمن تبدیل می شود .درد ناشي از ستون فقرات سرويكال در گردن و پشت سر حس مي شود. گاهي درد به سمت شانه، بازو و دست نيز انتشار يافته و با حركات خاص سرو وضعيت گردن برانگيخته مي شود. درد با محدوديت حركت گردن و تندرنس در لمس ستون فقرات همراه است.
2) ضعف عضلاني:
ضعف و آتروفي عضله مهمترين اختلال تروفيك ايجاد شده به علت قطع اعصاب حركتي است و در صورتی که با تندرنس يا از دست رفتن رفلكس هاي وتري اهميت بیشتری دارد.
3) اختلال حس:
در هنگام بررسي اختلال حس، بايستي توجه به شكل اختلال حس و آنومالي هاي حسي و نيز مداليته هاي حسي از دست رفته داشت.
4) تغيير يا اختلال در رفلكس هاي وتري عمقي:
كاهش يا از دست رفتن رفلكس ها يك علامت ثابت در بيماري اعصاب محيطي است ، در حاليكه افزايش رفلكس ها به صورت پاتولوژيك يك علامت اختلال اعصاب سيستم عصبي مركزي ميباشد . توجه به تغییرات رفلکس های وتری در این بیماران از اهمیت زیادی برخوردار است و در انتخاب روش درمانی مناسب و همچنین پیش آگهی وضعیت بیمار تاثیر دارد .
5) اختلال gait:
تشخیص اسپوندیلوز گردن
ابزارهای تشخیصی زیر ممکن است جهت بررسی وضعیت فقرات گردنی و کانال نخاعی درخواست گردد:
– با انجام رادیوگرافی (X-ray)، کاهش فاصله بین دو مهره مجاور، وجود استئوفیت ها در حاشیه های جسم مهره به خصوص در قسمت کنار جلویی آن، اسکلروز (افزایش دانسیته استخوان) همراه با ایجاد استئوفیت ها در مفصل بین مهره ای پشتی مشخص می گردد.
– سی تی اسکن جهت بررسی مهره ها، مفاصل فاست و کانال نخاعی
– ام آر آی اسکن جهت بررسی دیسک بین مهره ای، ریشه های عصبی و کانال نخاعی
عوامل موثر در بروز اسپوندیلوز سرویکال
– افزایش سن یا پیری
– ضربه به ستون فقرات گردنی
– حفظ وضعیت های ثابت و طولانی مدت سر و گردن در فعالیت های روزمره (مثلا در تایپیست ها و افرادی که با کامپیوتر یا لپ تاپ سروکار دارند)
– حرکات ناگهانی و کنترل نشده در ستون فقرات گردنی
– ضعف و آتروفی عضلات ستون مهره ای گردنی
– آسیب دیسک بین مهره ای گردنی یا فتق دیسک بین مهره ای گردنی
– بیماری تخریبی دیسک بین مهره ای گردنی یا بیماری استحاله ای دیسک گردنی که بیشتر در افراد جوان اتفاق می افتد. در این بیماری یک نوع پیری زودرس در دیسک بین مهره ای رخ می دهد که باعث کاهش فاصله بین دو مهره در ناحیه درگیر می شود.
درمان اسپوندیلوز سرویکال
1) درمان هاي طبي:
اقدامات غير جراحي در موارد خفيف اغلب مفيد بوده و باعث بهبود موقت مي شود. استراحت در بستر و محدوديت حركت سر و گردن در كاهش شدت و فركانس علائم موثر است. باید تاکید گردد که درمان طبي جهت كمپرشن كورد بدنبال هرني ديسكال لاترال يا خارهاي استخواني كه باعث ميلوپاتي سرويكال شده است ، وجود ندارد و انجام درمانهای غیر علمی و غیر استاندارد غالبا با عوارض جبران ناپذیری همراه می باشد .
2) درمان هاي دارويي:
چهار دسته دارويي كه به صورت رايج به كار مي روند شامل آنالژزيك ها، NSAIDS ، كورتیکواستروئیدهای هاي سيستميك و شل كننده هاي عضلاني هستند.
3) ارتوزهاي سرويكال:
بيشترين extension و flexion گردن در C5-C6 و C4-C5 و كمترين آن در C2-C3 و C7-T رخ مي دهد. همچنين حداكثر چرخش با فلكسيون به لترال در C2تا C4 و حداقل حركت در C7 اتفاق مي افتد. نقش گردن بندها عبارت از يادآوري به بيمار براي محدود كردن حركات سر و گردن است و ضمنا تا حدودي اثر وزن جمجمه بر عضلات گردن را كم مي كند.
گردنبندها نبايستي به مدت طولاني استفاده شوند. بيمار بايستي به صورت مكرر معاينه شود. تصميم گيري براي قطع استفاده از گردنبند نبايستي بر عهده بيمار باشد. جهت كاهش درد منطقي است كه از گردنبندي با حداقل ايجاد محدوديت براي بيمار استفاده شود و پاسخ بيمار پس از يك دوره زماني بررسي شود. در اين حالت داروها مي توانند به صورت همزمان براي كاهش درد به كار روند.گردنبند ها پس از اعمال جراحي به صورت شايعي به كار مي روند. در اين حالت نیز بيشتر به صورت يك يادآور براي بيمار عمل مي كنند ولی غالبا نقش موثری در پيشبرد فيوژن دارند.
4) راديوفركونسي وتكنيك هاي Neuromodulation
بسياري از بيماران دچار درد گردن مبتلا به اسپونديلوز فقرات گردني و صدماتwiplash بوده و در دوران بهبود پس از عمل جراحي مي باشند . سندرم هاي درد اغلب مجموعه اي از اختلالات Neuropathic و nociceptive هستند. Neuromodulation عبارت از مهار فانكشنال ديناميك هدايت در طول مسيرهاي عصبي است و Neuroablation قطع فيزيكي اين راه مي باشد. تکنیک های Neuromodulation در کاهش درد این بیماران ممکن است نقش داشته باشد.
5) بلوک عصبی براي درمان علاﺋم اسپونديلوز ستون فقرات سرويكال
روش هاي جراحي در درمان اسپونديلوز سرويكال
در این باره بیشتر بخوانید: تنگی کانال نخاعی در کمر چه علائمی دارد؟
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است