شخصیت فوق العاده حضرت امام رضا (ع)

re1682-1

امام رضا (ع ) به ضامن اهو معروف است و در مشهد مقدس به خاک سپرده شده این امام بزرگوار هشتمین امام شیعیان است و در سن ۳۵ سالگی عهده دار مقام امامت و ولایت شده و با خلفای عباسی به مبارزه پرداخته و در سن ۵۵ سالگی به شهادت رسیده است.

 ابن صباغ مالكی درباره حضرتش می‌نویسد: «حضرت از مناقبی والا و صفاتی پسندیده برخوردار است. نفس شریفش پاك، هاشمی نسب و از نژاد پاك نبوی است.»

بعد از جریان ولایتعهدی، روزی عبدالله بن مطرف بن هامان بر مأمون وارد شد. حضرت رضا(علیه السلام) نیز در مجلس حضور داشت. خلیفه رو به عبدالله كرد و گفت: درباره ابوالحسن علی بن موسی الرضا چه می‌گویی؟

عبدالله گفت: «چه بگویم درباره كسی كه طینت او با آب رسالت سرشته شده و ریشه در گوارای وحی دوانیده است. آیا از چنین ذاتی جز مشك هدایت و عنبر تقوا می‌تواند ظاهر شود؟ [۱]»

زهد امام رضا
عیون اخبار الرضا: ابو عباد گفت: حضرت رضا در تابستان روى بوریا در زمستان روى پلاس مى ‏نشست و لباس خشن مى‏ پوشید مگر موقعى كه میان جمعیت می رفت كه خود را براى آنها مى ‏آراست.

علم امام رضا
عیون اخبار الرضا: ج ۲ ص ۱۷۹- ابو ذكوان گفت: از ابراهیم بن عباس شنیدم كه می گفت: هر چه از حضرت رضا علیه السّلام مى‏ پرسیدند می دانست از زمان او كسى راجع بتاریخ گذشته تا آن روز از حضرت رضا واردتر نبود مأمون او را آزمایش می كرد به سؤال‏ها در هر مورد. جواب آنها را میداد تمام سخن و جواب و مثالى كه مى‏آورد از قرآن استفاده می نمود در هر سه روز یك مرتبه قرآن را ختم می كرد.

می فرمود: اگر بخواهم در كمتر از سه روز ختم كنم می توانم ولى بهر آیه‏اى- كه میرسم در آن دقت می كنم كه در باره چه چیز و چه زمانى نازل شده بهمین جهت در هر سه روز یك مرتبه ختم می كنم.

 آداب معاشرت امام رضا
عیون اخبار الرضا: ابراهیم بن عباس گفت: هرگز ندیدم حضرت رضا علیه السّلام با سخن خود كسى را برنجاند و هرگز ندیدم سخن كسى را قطع كند تا او صحبت خود را تمام می كرد و هرگز محتاجى را رد نكرد بقدرى كه قدرت داشت. هرگز پاهاى خود را مقابل كسى كه نشسته بود دراز نمی كرد و نه تكیه می كرد در مقابل كسى كه نشسته بود و هرگز غلامان خود را ناسزا نمی گفت: و ندیدم كه آب دهان بزمین بیاندازد و نه هرگز در موقع خنده قهقهه نمیزد خنده آن جناب تبسم بود.

در خلوت سفره‏اش را می گستردند غلامان خود را بر سفره خویش می نشاند حتى دربانها و مهتر چهارپایان را،

عبادت امام رضا
شبها كم می خوابید و بسیار بیدار بود بیشتر شبها از ابتداى شب تا صبح شب زنده ‏دار بود خیلى روزه میگرفت. روزه سه روز در ماه از او فوت نمیشد میفرمود: این سه روز روزه تمام عمر است خیلى كمك میكرد و صدقه میداد در پنهانى بیشتر در شبهاى تاریك چنین كارى را میكرد هر كس بگوید چون او در مقام و شخصیت دیده است باور نكنید.

امام رضا و  اطعام فقرا
محاسن برقى: معمر بن خلاد گفت. هر وقت سفره براى حضرت رضا مى- گستردند قدحى نزدیك آن جناب می گذاشتند از هر غذائى بقدرى برمی داشت و در آن قدح می ریخت بعد دستور می داد به فقراء بدهند؛ بعد این آیه را می خواند: «فلا اقتحم العقبة» سپس می فرمود: خداوند می داند كه همه مردم قدرت بنده آزاد كردن ندارند براى آنها راهى براى بهشت گشوده با غذا دادن بفقرا.

امام رضا و آراستن ظاهر
كافى: حسن بن جهم گفت: خدمت ابو الحسن علی بن موسى الرضا علیه السّلام رسیدم با رنگ سیاه خضاب كرده بود.كافى: محمّد بن ولید كرمانى گفت: بحضرت جواد عرض كردم در باره مشك چه می فرمائید فرمود: پدرم دستور داده بود كه مشك را با برگ درخت بان (كه درخت معطرى است و از برگش براى بوى خوش استفاده می كنند) مشكى بسازند به هفتصد درهم. فضل بن سهل برایش نوشت كه مردم این كار را عیب میدانند.

در جوابش نوشت تو مگر نمیدانى یوسف با اینكه پیامبر بود لباس دیبا كه آمیخته‏ با طلا بود مى‏ پوشید و روى صندلى طلا مى ‏نشست این كار مقام علم و دانش او را نكاست. بعد دستور داد عطردانى برایش بسازند به چهار هزار درهم.كافى: معمر بن خلاد گفت: حضرت رضا علیه السّلام به من دستور داد برایش روغنى تهیه كنم كه در آن مشك و عنبر باشد به من فرمود: كه آیة الكرسى و سوره ام الكتاب و دو قل اعوذ و آیاتى كه براى حفظ از شیطان خوب است در كاغذى بنویسم و آن را بین شیشه و جعبه آن قرار دهم این كار را كردم بعد كه خدمتش رسیدم محاسن خود را عطرآگین می كرد من تماشا می كردم.كافى: حسن بن جهم گفت: حضرت رضا علیه السّلام از منزل خارج شد بوى خوش بخور از آن جناب ساطع بود.كافى: حسن بن جهم گفت: دیدم حضرت رضا علیه السّلام با خیرى «۱» سر و صورت خود را روغن میزد. [۲].

امام رضا علیه السلام، بیشتر شبها تا صبح شب زنده ‏دار بود و عبادت می کرد
تواضع امام رضا
یکبار شخصی که امام را نمی‏ شناخت در حمام از امام خواست تا او را کیسه بکشد،امام علیه السلام پذیرفت و مشغول شد،دیگران امام را بدان شخص معرفی کردند،و او با شرمندگی به عذرخواهی پرداخت ولی امام بی توجه به عذر خواهی او همچنان او را کیسه می‏ کشید و او را دلداری می‏ داد که طوری نشده است.

شخصی به امام عرض کرد:به خدا سوگند هیچکس در روی زمین از جهت ‏برتری و شرافت پدران به شما نمی‏رسد.

امام فرمود:تقوی به آنان شرافت داد و اطاعت پروردگارآنان را بزرگوار ساخت.

مردی از اهالی بلخ می‏ گوید:در سفر خراسان با امام رضا علیه السلام همراه بودم،روزی سفره گسترده بودند و امام همه ‏ی خدمتگزاران و غلامان حتی سیاهان را بر آن سفره نشاند تا همراه او غذا بخورند. من به امام عرض کردم:فدایتان شوم.بهتر است اینان بر سفره ‏یی جداگانه بنشینند.فرمود: ساکت ‏باش،پروردگار همه یکی است،پدر و مادر همه یکی است،و پاداش هم به اعمال است.

 كرم و سخاوت امام رضا :
هنگام ذكر اخبار مربوط به ولایت عهدى آن حضرت خواهیم گفت كه یكى از شاعران به نام ابراهیم بن عباس صولى به خدمت آن حضرت آمد و امام به او ده هزار درهم داد كه نام خودش بر آن ضرب شده بود. همچنین آن حضرت به ابو نواس سیصد دینار جایزه داد و چون جز آن، مال دیگرى نداشت استر خویش را هم به وى بخشید. و نیز به دعبل خزاعى ششصد دینار جایزه داد و با این وجود از وى معذرت هم خواست.

در مناقب از یعقوب بن اسحاق نوبختى نقل شده است كه گفت: مردى به ابو الحسن رضا (علیه السلام) برخورد كرد و گفت: به قدر مردانگى‏ ات بر من ببخش. امام گفت: به این مقدار ندارم. مرد گفت: به قدر مردانگى خودم ببخش. امام فرمود: این قدر دارم. سپس فرمود: اى غلام دویست دینار به او بده.

همچنین در مناقب از یعقوب بن اسحاق نوبختى نقل شده است كه امام رضا (علیه السلام) تمام ثروت خود را در روز عرفه تقسیم نمود. پس فضل بن سهل به وى گفت: این ضرر است. امام فرمود: بل سود و بهره است. چیزى را كه پاداش و كرامت‏ بدان تعلق مى‏ گیرد ضرر محسوب مكن.

كلینى در كافى به سند خود از الیسع بن حمزه نقل كرده است كه گفت: در مجلس ابو الحسن رضا (علیه السلام) بودم. مردم بسیارى به گرد آن حضرت حلقه زده بودند و از وى درباره حلال و حرام پرسش مى‏ كردند كه ناگهان مردى بلند قامت و گندمگون داخل شد و گفت: السلام علیك یا بن رسول الله. من یكى از دوستداران تو و پدران و نیاكان تو هستم، من از حج‏ باز مى‏ گردم و خرجى خود را گم كرده ‏ام و با آنچه همراه من است نمى ‏توانم به یك منزل هم برسم، پس اگر صلاح بدانى كه مرا به دیارم روانه كنى كه براى خدا بر من نعمتى داده ‏اى و اگر به شهرم رسیدم آنچه از تو گرفته‏ ام به صدقه مى ‏دهم. امام (علیه السلام) به او فرمود: بنشین خدا تو را رحمت كند. آنگاه دوباره با مردم به گفت و گو پرداخت تا آنان پراكنده شدند و تنها سلیمان جعفرى و خیثمه و من مانده بودیم پس امام فرمود: اجازه مى ‏دهید داخل شوم سلیمان گفت: خداوند فرمان تو را مقدم داشت. پس امام برخاست و به اتاقش رفت و لختى درنگ كرد و سپس بازگشت و در را باز كرد و دستش را از بالاى در بیرون آورد و پرسید: آن خراسانى كجاست؟پاسخ داد: من اینجایم. فرمود: این دویست دینار را برگیر و در مخارجت از آن استفاده كن و بدان تبرك جو و آن را از جانب من به صدقه بده. اكنون برو كه نه من تو را ببینم و نه تو مرا. مرد بیرون رفت. سلیمان به آن حضرت عرض كرد: فدایت‏ شوم بخشش بزرگى كردى و رحمت آوردى، پس چرا چهره از او پوشاندى؟فرمود: از ترس آن كه مبادا خوارى خواهش را در چهره او ببینم. مگر این سخن رسول خدا را نشنیدى كه مى‏ گوید: آن كه به نهان نكویى آورد با هفتاد حج‏ برابرى مى‏ كند و آن كه پلیدى و زشتى را اشاعه مى‏ دهد، مخذول و خوار است و كسى كه در نهان گناه كند، آمرزیده است. آیا سخن اول را نشنیده ‏اى كه مى ‏گوید:

متى آته لا طلب حاجة
رجعت الى اهلى و وجهى بمائه (۱)
ششم، فراوانى صدقات: پیش از این از ابراهیم بن عباس صولى نقل كردیم كه گفت: امام رضا (علیه السلام) بسیار نكویى مى‏ كرد و در نهان صدقه مى‏ داد و بیشتر این عمل را در شبهاى تاریك به انجام مى‏رساند [۴].

۱٫پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی – شخصیت اخلاقی
۲٫ترجمه موسى خسروى‏ ، جلد دوازدهمین  بحار الأنوار، بنیاد پژوهش‌های اسلامی،
۳٫پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی –  اخلاق و رفتار امام رضا علیه السلام
۴٫سیره معصومان، ج ۵، ص ۱۴۸،سید محسن امین، ترجمه: على حجتى كرمانى

منبع:tebyan.com

myportal

۴ آبان ۱۳۹۴

مطالب پیشنهادی